Czy telewizja może być zagrożeniem dla prawidłowego rozwoju psychicznego dzieci ?

Obecnie coraz częściej poruszany jest problem wpływu telewizji na zachowanie się i rozwój psychiczny dzieci. Współczesne dziecko niemal od urodzenia styka się z telewizją i wychowuje pod wpływem środków masowego przekazu. Od najmłodszych lat atakowane jest  natłokiem  wrażeń  telewizyjnych.
Telewizja stała się ważnym źródłem informacji, narzędziem kształtującym postawy i zainteresowania. Wkroczyła do codziennego życia i zajmuje w nim ważne miejsce. Powszechnie zwraca się uwagę na istotną rolę programów telewizyjnych w rozwoju umysłowym  i  moralnym  dzieci.
Prawidłowo przygotowane programy telewizyjne pod względem merytorycznym i artystycznym pomagają dzieciom poznawać i prawidłowo rozumieć świat. Stały kontakt z telewizją sprzyja intensywnemu rozwojowi różnych cech i zdolności młodych odbiorców. Bogaci język, rozszerza zakres nazw i pojęć, rozwija się wyobraźnia twórcza i odtwórcza.
Telewizja ma również olbrzymie możliwości wychowawczego oddziaływania na dziecko. Dostarcza nie tylko rozrywki i zabawy, ale staje się też często podstawowym niezastąpionym źródłem wiedzy o otaczającym świecie, a dla niektórych pierwszym i często jedynym w domu "nauczycielem".
W ostatnich latach z powodu różnorodnych telewizyjnych propozycji, dłuższego niż dawniej czasu emisji, coraz powszechniejszych sieci kablowych i TV satelitarnej, a także dostępności odbiorników, rola telewizji, jako źródła oddziaływań wychowawczych znacznie wzrosła.
Współczesne dziecko spędza wiele czasu przed ekranem telewizyjnym. Według badań przeprowadzonych w ciągu ostatnich 20 lat dzieci poświęcają oglądaniu programów telewizyjnych 3-4 godziny dziennie. Ma to istotne następstwa zdrowotne - w postaci wad wzroku, postawy, jak również psychologiczne, objawiające się w "chorobie telewizyjnej".
Telewizji zawładnęła więc czasem wolnym dzieci wypierając inne sposoby wykorzystania tego  czasu,  w  tym  również  twórcze  i  aktywne.
Efektem tej wyporności jest coraz rzadsze czytanie przez dzieci i młodzież książek, natomiast coraz częstsze oglądanie ekranizacji lektury. To z kolei powoduje u wielu uczniów trudności w czytaniu, przejawiające się w braku płynności oraz zrozumienia tekstu a także trudności w pisaniu  w  dziedzinie  ortografii.
Wielogodzinne oglądanie programów telewizyjnych doprowadza do zubożenia innych form rozrywki w organizacji wolnego czasu dzieci. Nadmierne korzystanie z telewizji powoduje niewłaściwą organizację życia w rodzinie, nieodpowiednią atmosferę, a także brak zainteresowania dzieckiem, tym co robi oraz brak kontroli i opieki w czasie wolnym.
Oddziaływanie telewizji polega nie tylko na tym, że czas jej poświęcony jest jednocześnie czasem odbieranym innym zajęciom. Oddziaływanie to wiąże się bardzo ze sposobem przekazu, a także z rodzajem przekazywanych treści. Niekontrolowane treści docierające za pomocą telewizji do dzieci stanowią zagrożenie dla prawidłowego ich rozwoju i wychowania. Stąd nie wszystkie treści z wychowawczego punktu widzenia ze względu na dużą plastyczność  i  tempo  rozwoju  dziecka  są  pożądane.
Podawanie wzorów oznacza przedstawienie dziecku różnych modeli postępowania, które wywołują w nim chęć naśladowania, czyli zbliżenia do modelu pod względem wyglądu, sposobu  wyrażania  się,  przekonań  i  zachowania.
Natomiast nadawanie znaczeń polega na wiązaniu określonych emocji z określonymi zachowaniami, np. współczucia z widokiem cierpienia lub przeciwnie obojętności z obrazami często  okazywanego  smutku.
Ujemne skutki oddziaływania telewizji na dzieci i młodzież są obecnie przedmiotem coraz częstszego zainteresowania wielu pedagogów i psychologów. Ich zdaniem sceny przemocy pokazywane  w  telewizji:
- sprzyjają formowaniu się agresywnego zachowania dzieci i podnoszą poziom agresji w ich zachowaniu  wobec  rówieśników  i  dorosłych,
-  stymulują  agresywne  fantazje,
- znieczulają oglądającego na agresję i prowadzą do przeświadczenia, że agresja jest powszechna  i  dozwolona  społecznie,
- zaburzają spostrzeganie rzeczywistości roli przemocy w społeczeństwie oraz przyczyniają się do kształtowania poczucia zagrożenia ze strony zewnętrznego świata.
Sceny przemocy pokazywane w telewizji stymulują także agresywne fantazje dzieci. Z licznych eksperymentów wynika, że dzieci nie tylko naśladują konkretne zachowania agresywnego modelu, ale wymyślają także nowe formy, czyli że agresywność przenosi się na inne sytuacje. Zatem oglądanie przemocy w telewizji może wywołać nowe, nie pokazywane na ekranie formy zachowania agresywnego. Oglądanie to może mieć skutki natychmiastowe lub  też  odległe  w  czasie.
Bardzo niepokojącym następstwem oglądania przez dzieci scen brutalnych jest znieczulenie na przemoc i zobojętnienie na nią. Częste oglądanie scen przedstawiających walkę, ludzką krzywdę wywołuje początkowo silne pobudzenie emocjonalne, z czasem jednak staje się coraz bardziej obojętne. Następuje obniżenie zdolności do reakcji empatycznych wobec cierpiącego człowieka. Ponadto częste oglądanie obrazów przemocy może doprowadzić do przekonania o jej "normalności". Może to spowodować uznanie agresji za akceptowany element życia, który należy do normalnych i przyjętych w społeczeństwie zachowań.
Sceny przemocy oglądane w telewizji zaburzają spostrzeganie rzeczywistej roli przemocy w społeczeństwie oraz przyczyniają się do kształtowania poczucia zagrożenia ze strony zewnętrznego świata, czyli do budowania innego obrazu świata niż rzeczywisty.
Do programów telewizyjnych o destrukcyjnym oddziaływaniu wychowawczym zalicza się również reklamę, która ze względu na znaczny ładunek emocjonalny ma szczególną moc oddziaływania. Dzieci lubią oglądać reklamy, często przerywają nawet zabawę aby skoncentrować uwagę na telewizyjnym ekranie. Uzasadnione jest jednak, że reklamy działają szkodliwie  na dziecko.  Wymienić  tu  można  kilka  zarzutów.
Po pierwsze, reklamy telewizyjne - wbrew deklaracji nadawców - nie służą głównie informowaniu  o  towarach,  lecz  stanowią  agresywną  propagandę.
Dziecku często wskazuje się wprost, że posiadanie czegoś powinno być przedmiotem aspiracji, że kupowanie coraz to nowych, lepszych czy modniejszych rzeczy jest w życiu ważne, że wreszcie posiadanie czegoś od najmłodszych lat powinno stać się wartością.
Po drugie reklama telewizyjna bazuje na wytwarzaniu u dziecka poczucia braku. Fakt nieposiadania reklamowanej zabawki może powodować u dziecka poczucia niższości i odrzucenia  w  grupie   rówieśniczej.
Trzeci zarzut, który można postawić reklamie dotyczy rozbieżności pomiędzy wyobrażeniami o reklamowanym przedmiocie, a stanem rzeczywiście stwierdzonym. Na tej podstawie dziecko zaczyna wątpić w autentyzm opinii ludzi dorosłych. To odsłonięcie utajonego fałszu stanowi  dla   dziecka   prawidłową   klęskę.
Kolejnym negatywnym wpływem telewizyjnych reklam, jest "obszar folkloru dziecięcego", bowiem dzieci przejmują i wykorzystują teksty odznaczające się ubóstwem słownictwa, schematycznością czy sloganem. Dziecko nieświadomie operuje tekstami o wszelkich cechach grafomanii, zapamiętując je, jak również przetwarzając i inscenizując sceny z obejrzanych  reklam.
Przedstawione treści dotyczące destrukcyjnego wpływu telewizji na zachowanie i rozwój psychiczny dziecka nie napawają optymizmem. Budzą wielki niepokój i przyszły rozwój naszych dzieci. Wskutek takiego rodzaju przekazywanych treści należy stwierdzić, ograniczają  one  prawo  do  bezpiecznego rozwoju  każdego  dziecka.
Należy zrestrukturyzować treści przy czynnym współudziale osób najbardziej kompetentnych w kwestiach wychowania i rozwoju młodego pokolenia a więc głównie pedagogów i psychologów.
Rodzice zaś ze swej strony powinni systematycznie kontrolować to, co oglądają ich dzieci.
Wspólne spędzanie czasu z dzieckiem, wybieranie audycji telewizyjnych godnych
obejrzenia na pewno pozwolą uniknąć problemów jakie niesie niekontrolowana "rewolucja
telewizyjna."